Cevap : silindir makineleri hakkında tecrübeli bir arkadaş yokk muuu?
Silindir Kıvırma Makinaları -Sac Büküm Makinaları ( ALINTIDIR )
Silindir Kıvırma Makinaları
Mustafa PINARBAŞI/İmalat Müdürü Mak. Mühendisi
ŞAHİNLER A.Ş.
Silindir Makinaları sac işleme imalatı yapan bir firmanın mutlaka yapması gereken yatırımlardan biridir. Silindirik, konik, eliptik ve oval her türlü ürün ancak silindir makinası ile imal edilebilir. Tekstil endüstrisi için basınçlı kazan imalatı, reklam panoları i
malatı, gıda endüstrisi için paslanmaz kazan, tanker vs. üretimi, çimento tesisleri ve taşıyıcıları,baraj ve boru hatları imalatı akla gelen ilk kullanım yerleridir. Bu yazıda genel silindir makinası prensipleri ve silindir makinası seçiminde önemli olan hususları ele alacağız.
Silindir Makinası almak için karar verildiği zaman aşağıdaki bilgiler mutlaka bilinmelidir.
Kıvrılacak Malzeme Uzunluğu?
Kıvrılacak Malzeme Kalınlığı?
Malzeme Bilgisi? (Paslanmaz,Alukobond,Alüminyum,Normal Sac ST vs.)
Kıvırılmak istenen en küçük çap?
Ön kıvırma ihtiyacı var mı?
Adetler ve seri imalat yapılacak mı?
Ön Kıvırma
Makinaların tanımlarına geçmeden önce Ön Kıvırma kavramını biraz açıklayalım: Ön Kıvırma işlemi özellikle tam silindirik, dairesel kıvırma gereken yerlerde kıvırma yapmadan önce yapılan bir işlemdir.Yani sac uçlarında oluşan düz kısmı ortadan kaldırmaktır. Bu işlemde malzemenin her iki taraftan uçları bir abkant pres ya da silindir makinası yardımıyla istenen çapa göre ezilerek kıvırılır. Daha sonra kıvırma işlemi bittiğinde uçlar önceden kıvrılmış olduğu için tam bir silindir şekli elde edilir. (Şekil - 1, 2 ve 3 ) Üretimimiz olan tüm silindir makinalarında ön kıvırma standart olarak mevcuttur.
Konik Kıvırma
Konik Kıvırma neredeyse tüm silindir makinalarında aranan bir özelliktir. Özellikle fason imalat yapanlar hem silindirik kıvırmayı hem de konik kıvırmayı yapmak istemektedirler. Bir silindir makinasında konik kıvırmanın prensibi topların uçlarının paralel değil bağımsız hareket etmesidir. Yani bir tarafı sabit kalıp konik kıvırmanın yapılacağı uç hareket etmelidir. Üretimimiz olan tüm silindir makinalarında konik kıvırma tertibatı standart olarak mevcuttur.
Vals Topları (Merdaneler)
Vals topları doğal olarak makinanın en çok gerilmelere maruz kalan en önemli bölümüdür. Firmamız imalatı silindir makinalarında özellikle SAE 1050 kalite sıcak dövülmüş sertifikalı çelik malzeme kullanılmaktadır. Ayrıca indüksiyon ile sertleştirme yapılarak özellikle paslanmaz çelik vb. mukavemetli sacları kıvırmak üzere çok dayanıklı vals topları yapılmaktadır. Yapılan indüksiyon sertleştirme derecesi 56-58 HRC`dir. Hidrolik modellerimizin tamamında sertleştirilmiş toplar standart olarak mevcuttur.
Birçok modelimizde (HS-HSS Standart / MRM-S Opsiyonel) vals toplarının mil uçları uzatılmıştır ve kama yeri açılmıştır. Bu uçlara istenildiği an özel vals topları takılarak lama, profil ve boru, T ve L köşebentler, U Profiller de kıvrılabilmektedir. Fakat bu çok sağlıklı ve tavsiye edilen bir metod değildir. Profesyonel kıvrımlar yapılamaz. Bizim önerimiz bu işler için ayrıca bir profil boru kıvırma makinası alınmasıdır.
Vals toplarının kenarlarındaki güç ortasındaki güçten daha fazladır.Eğer bu giderilmezse kıvrılan malzeme tam silindirik olmaz ve orta kısmı kenarlardan daha az kıvrılacağı için şişkinlik yapar. İşte bu sebeple vals topları hassas olarak resimde görüldüğü gibi konik işlenmektedir ve kıvrılan malzeme de ancak bu sayede tam silindir elde edilebilmektedir. Fakat bu koniklik makine üstünde gözle görülmeyecek kadar azdır. Paslanmaz, Alüminyum, Alukobond kıvırmak için vals topları üzerindeki koniklik azaltılarak toplar daha düz işlenir. Paslanmaz, Alüminyum, Alukobond kıvırmak için vals toplarının mutlaka sertleştirilmesi ve yüzeylerinin taşlanıp parlatılması gerekmektedir böylece kıvrılan malzeme yüzeyine zarar gelmesi engellenir.
SİLİNDİR MAKİNASI TİPLERİ
Kıvırma prensibine göre silindir makinaları dört`e ayrılır (Şekil 4):
- Piramit Tipi (Üst top hareketli)3 Top
- Alt tek top hareketli (Initial Pinch) 3 Top
- Alt toplar hareketli (Double Pinch) 3 Top ve 4 Top
- Özel Silindir Makinaları
a. Piramit Tipi
Piramit Tipi (Üst top hareketli) makinalarda alt toplar sabit ve üst top aşağı yukarı hareketlidir. Ön Kıvırma yapamaz. Günümüzde ön kıvırmalı modern dizayn makinaların çıkması sebebiyle pazarını neredeyse tamamen kaybetmiştir. Firmamızın eskiden ürettiği bu model günümüzde ön kıvırma yapamaması dolayısıyla atelyede ikinci bir makine (Abkant Pres) ihtiyacı getirdiğinden, yavaş çalışması ve seri imalata uygun olmamasından dolayı üretim programımızdan geçtiğimiz yıllarda çıkartılmıştır.
Avantajları
- Ucuz Üretim Maliyeti
- Büyük çaplı ve kalın malzeme kıvırımında bilinen en ucuz yol
Dezavantajları
- Ön Kıvırma yapamadığı için kıvrılan parçada düz uçlar kalır
- Ön kıvırma için başka makinaya (abkant pres vb.) ihtiyaç vardır
- Yavaş çalışma ile seri imalata çok uygun değildir.
b. Alt tek top hareketli (Initial Pinch) (Model: R-IR-RS-RM-IRM-MRM-S)
Bu makinalar prensip olarak üç toplu makinalardır. Üst top sabit, alt top yukarı aşağı hareketli ve arka top çapraz hareket halindedir. Tek yönden ön kıvırma yapılabilir. Firmamız R - IR - RS - RM - IRM - MRM-S tipi modellerini bu prensipte üretmektedir. Küçük ve Orta ölçekli firmalar için fiyat - verim olarak en avantajlı makinalardır. Dijital gösterge motorlu arka ve alt top, indüksiyonla sertleştirilmiş toplar, profil bükme valsleri gibi opsiyonel aksesuarlar müşteri talebine göre uygulanabilir.
Avantajları
- İnce kalınlıklarda ön kıvırmalı en ucuz makinalardır
- Ön Kıvırma motorlu veya manuel olarak yapılabilir
- Döküm gövde veya çelik konstrüksiyon modelleri ile her firmanın bütçesine uygundur.
- Konik kıvırmaya uygundur.
Dezavantajları
- Her iki tarafa Ön Kıvırma yapmak için malzemeyi çıkarıp ters yönden tekrar
sürmek gerekir ve bu da dolayısıyla zaman kaybına sebebiyet vermektedir.
c. Alt toplar hareketli (Double Pinch) (Model :HS-HSS-4RHS-4RHSS)
Silindir Makinaları arasında günümüzde en popüler olan makinalardır. Hem 3 hem de 4 toplu olarak üretilir. Prensip olarak alt iki topun çapraz(piramit) ya da bir yay(hilal) çizerek hareket etmesi ile her iki taraftan da ön kıvırma yaparak kıvırma işlemini gerçekleştirir. Yani malzemeyi çıkarıp ters taraftan tekrar sürmek gerekmez. Firmamız 3 Toplu HS - HSS - ve 4 Toplu 4R HS - 4R HSS modelleriyle bu konuda Türkiye ve Dünyada en geniş ürün grubunu sunmaktadır. 4mm. kalınlıktan 50mm kalınlığa 1,5 metreden 6 metre uzunluğa kadar makinalar bu ürün grubumuzda bulunmaktadır. Silindir makinaları konusunda en modern tasarımdır. 4 Toplu silindir makinalarının 3 Toplara göre en büyük avantajı eliptik ve oval şekildeki kıvırımları da CNC veya NC kontrol yardımı ve oynar üst vinç ile yapabilmesi ve %33 oranda daha hızlı çalışmasıdır.Bu tür makinalarda NC ve CNC kontrol sistemleri, üst vinç ve yan dayama gibi malzeme kaldırma ve sürme tertibatları, profil kıvırma vals topları, kademesiz hız ayarı, dijital göstergeler gibi opsiyonel aksesuarlar kullanıcı firmanın yapacağı işe göre uygulanabilir.
Avantajları
- Malzemeyi çıkarmadan her iki taraftan ön kıvırma yapabilme imkanı
- Hassas ön kıvırma sayesinde dairesel kıvrılan parçalarda neredeyse düz uç
bırakmaz (Kalan düz uç Malzeme kalınlığı x 2 katı`na düşer)
Konik kıvırmaya uygunluk
- Hem dar hem geniş çap kıvrımlara uygunluk
- İnce veya kalın malzemeyi kıvırabilir
- Tamamı hidrolik hareketli olarak imal edilmektedir.
- Kullanımı çok kolay ve bakım maliyetleri çok düşüktür.
Dezavantajları
- 20 mm üzeri kıvıran makinalar için temel yapılıp makinanın zemine gömülmesi
gerekir.
ÖZEL SİLİNDİR MAKİNALARI
Yukarıda sayılan makinaların dışında özel makina sınıfına sokulabilecek iki çeşit daha silindir makinası vardır. Bunlar 2 Toplu Silindir Makinası ve 3 Toplu Yatay Hareketli Silindir Makinasıdır.
a. 2 Toplu Makinalar (Model: 2RHS)
Bilinen en basit kıvırma makinalarıdır. Sadece hafif malzemelerde ve ancak çok özel çaplarda sürekli kıvırma yapmak için kullanılır. Basit bir otomasyonla yüksek adetli seri imalat gerektiren hafif işler yapılabilir. Mesela boru imalatı ya da paslanmaz baca, termosifon,paslanmaz çöp kovası, yangın tüpü veya dalgıç pompası imalatı gibi. Firmamızın ürün grubundaki 2R HS modelleri bu çeşide uymaktadır.
Avantajları
- Tek işlemde hem ön kıvırma hem kıvırma yapılır
- Ön Kıvırma sayesinde düz uç kalmaz
- Tek operasyonda kıvırır
- Çok hızlı ve seri kıvırma yapar (ortalama Her 10 sn/1 adet silindirik kıvrım elde edilir)
Dezavantajları
- Sadece seri işler için uygundur
- En çok 2 metrede 5 mm kıvırabilen makina bu sisteme göre yapılabilir.
- Her çap ve malzeme kalınlığı için ayrı değiştirilebilir üst top (boru) gerekmektedir
b. 3 Toplu Yatay Hareketli Silindir Makinası (Translating Type)
Bu makinalarda bilinen makinaların tersine alt toplar yatay olarak sağ ve sol hareket etmektedir. Normal bir makinada top merkezleri sabit olduğu için makinanın kıvırma kapasitesi çok değişmez. Ama bu makinalarda alt toplar yatay hareket etmektedir ve üst top yukarı aşağı hareket ettiği için top merkezleri değiştirilebilmektedir ve aynı top çapındaki diğer makinalardan daha kalın malzeme daha dar çaplara kıvırılabilmektedir. Ancak bunlar maliyetli ve özel sipariş üzerine üretilen makinalardır.
Avantajları
- Malzemeyi çıkarmadan her iki taraftan ön kıvırma yapabilme
- Düşük çalışma yüksekliği
- Temel gerekmez
- Daha az motor gücü ile çalışır
- Aynı top çapındaki diğer makinalardan daha kalın malzeme kıvırabilir
Dezavantajları
- Yüksek üretim, işçilik ve montaj maliyeti
- İnce malzeme kıvırma zorluğu
Sonuç
Bugün silindirik kıvırım yapacak tüm firmalar için 3 ya da 4 toplu hidrolik bir silindir makinası en uygun seçenektir. Hızlı çalışma, geniş kapasite ve kolay kullanımı ile 3 ya da 4 toplu makinalar her işletmede verimli olarak çalışabilir.